بررسی تقابل زمان روایی و زمان متن در حکایت‌های گلستان سعدی

«گلستان سعدی» اثری روایی است که از تکنیک‌های زمان روایی به‌خوبی بهره برده ‌است. هدف اصلی این پژوهش کشف تمایز زمان تقویمی و زمان متن در روایت‌های این کتاب است. روش مورد استفاده در این پژوهش، روش تحلیل محتواست و واحد تحلیل، مضمون در نظر گرفته شده‌ است. بدین منظور، بر پایة نظریّة روایت‌شناسی ژرار ژنت، مولّفة زمان در روایت‌های «گلستان سعدی» بررسی شد و این نتایج به دست آمد که در بخش‌هایی از روایت‌های گلستان انحراف از سیر خطّی زمان وجود دارد؛ از جمله بر اساس معیار نظم، تعداد کُلّ حکایت‌های حاوی گذشته‌نگری، حدود 23% و تعداد کُلّ حکایت‌های حاوی آینده‌نگری، کمتر از 2% است. بر اساس معیار تداوم، تعداد کُلّ حکایت‌های حاوی توصیف‌های بلند و کوتاه، حدود 23% است. در 5/16% از حکایت‌های «گلستان»، تعادل زمانی بین زمان متن و زمان داستان دیده‌می‌شود و کُلّ حکایت با شتاب ثابت روایت می‌شود. 96% حکایت‌های «گلستان» به دلیل استفاده از شگرد فشرده‌نویسی، با شتاب مثبت روایت می‌شود. آغاز 91% حکایت‌های این کتاب به دلیل استفاده از شگرد حذف، با شتاب مثبت روایت می‌شود. بر اساس معیار بسامد، اغلب روایت‌های «گلستان» از بسامد مفرد برخوردارند و حدود 2% از روایت‌های آن بسامد مکرّر و 3% از روایت‌ها، بسامد بازگو دارد.